Sign in Subscribe

LOẠI ĐẦU COS HAY SỬ DỤNG TRONG NGÀNH ĐIỆN

LOẠI ĐẦU COS HAY SỬ DỤNG TRONG NGÀNH ĐIỆN

Trong tủ điện điều khiển, đầu cos (圧着端子) là một thành phần nhỏ nhưng không thể thiếu.
Nó giúp đảm bảo mối nối điện chắc chắn, gọn gàng, và dễ dàng bảo trì khi cần.
Nếu ví hệ thống điện như một cơ thể sống, thì đầu cos chính là những “khớp nối” giúp dòng điện được truyền đi an toàn và ổn định.

Trong đấu nối (配線), thường có hai kiểu kết nối chính:

  1. Kết nối giữa các dây dẫn với nhau,
  2. Kết nối giữa dây dẫn với thiết bị điện.

Trong bài viết này, mình sẽ tập trung vào các loại đầu cos dùng để kết nối với thiết bị điện, đồng thời hướng dẫn cách hiểu các thông số để chọn đầu cos cho đúng kích thước và tiêu chuẩn.


1. Đầu cos (圧着端子) là gì?

Đầu cos là linh kiện dùng để kết nối dây điện với nhau, hoặc với các đầu nối (terminal) của thiết bị điện.
Khi thi công, người ta tuốt vỏ dây, luồn dây vào phần ống của đầu cos, sau đó dùng kìm bấm cos (圧着工具)để ép chặt, tạo nên một mối nối bền và dẫn điện tốt.

Trước đây, khi chưa có đầu cos, người ta thường hàn dây trực tiếp — vừa mất thời gian, vừa khó bảo trì.
Ngày nay, việc sử dụng đầu cos đã trở thành tiêu chuẩn trong mọi công việc đấu nối, gần như là “mặc định phải có”.

Tại Nhật, những hãng nổi tiếng chuyên sản xuất đầu cos có thể kể đến Nichifu, Japan Crimp, hay Daido…

2. Các loại đầu cos thường dùng

Hiện nay, có 4 loại đầu cos được sử dụng phổ biến nhất:

  • Đầu cos chữ Y (Y形圧着端子)
  • Đầu cos tròn (丸形圧着端子)
  • Đầu cos uốn hình thanh (棒形圧着端子)
  • Đầu nối uốn dạng lưỡi (ブレード形圧着端子)

2.1. Đầu cos chữ Y (Y形圧着端子)

Loại đầu cos này có hình dạng giống chữ Y ở phần đầu, thường được gọi là Y端子 (ワイタン).
Trên bao bì, đôi khi sẽ ghi là 先開形（さきびらきがた）, nghĩa là “dạng đầu mở”.

Nhờ phần đầu mở, ta không cần tháo hẳn ốc hoặc bu-lông ra khỏi terminal — chỉ cần nới nhẹ là có thể gắn hoặc tháo dây.
Điều này giúp thi công nhanh hơn và linh hoạt hơn, đặc biệt trong không gian hẹp.

👉 Ưu điểm: dễ lắp, tháo nhanh, tiện trong bảo trì.
👉Nhược điểm: nếu ốc bị lỏng, dây có thể tuột ra — nên chỉ nên dùng ở các mạch có mức độ quan trọng thấp, ví dụ mạch điều khiển DC 24V.

2.2. Đầu cos tròn (丸形圧着端子)

Đầu cos tròn có phần đầu khép kín với một lỗ tròn ở giữa để cố định bằng ốc hoặc bu-lông.
Tên khác là R形端子hay Marutan (マルタン).

Vì phần đầu tròn khép kín, dây không thể tuột ra trừ khi tháo hoàn toàn ốc.
Nhờ đó, loại này được dùng trong các mạch quan trọng như mạch nguồn, mạch chính, hay vị trí mà việc tuột dây có thể gây nguy hiểm.

👉 Ưu điểm: an toàn, chắc chắn, không lo tuột dây.
👉Nhược điểm: phải tháo ốc hoàn toàn khi gắn, nên tốc độ thi công chậm hơn so với đầu chữ Y.

Lưu ý:
Theo tiêu chuẩn JIS C 2805:2010 của Nhật, đầu cos chữ Y không nằm trong danh mục tiêu chuẩn.
Vì vậy, nếu dự án yêu cầu đáp ứng JIS, bạn phải sử dụng đầu cos tròn (丸形圧着端子).

2.3. Đầu cos uốn hình thanh (棒形圧着端子)

Loại này có phần đầu dạng thanh tròn (giống cây que), còn được gọi là đầu cos dạng cắm (差込形).
Chúng chỉ dùng được với một số loại terminal đặc biệt, có lỗ để cắm trực tiếp đầu dây vào.
Vì vậy, tần suất sử dụng khá thấp, không phổ biến bằng hai loại Y và tròn.

Gần đây, loại này thường được thay thế bằng đầu cos ferrule (フェルール端子),
vì ferrule giúp cố định dây tốt hơn và trông gọn gàng hơn trong các hệ thống điều khiển hiện đại.

2.4. Đầu nối uốn dạng lưỡi (ブレード形圧着端子)

Đây là loại có phần đầu dẹt, khác với dạng thanh tròn ở trên, nên còn được gọi là đầu cos dạng bản (板形).
Loại này được dùng khá nhiều trong các terminal của biến tần Mitsubishi Electric.

Trong tài liệu hướng dẫn của Mitsubishi, phần ví dụ về terminal tương thích thường ghi rõ hai loại khuyến nghị:

  • Đầu cos dạng bản (blade terminal) của hãng Nichifu, và
  • Đầu cos ferrule (フェルール端子)     của Phoenix Contact.

Ngày nay, đầu ferrule ngày càng phổ biến, dần trở thành lựa chọn thay thế cho các dạng blade truyền thống.

3. Cách chọn kích thước đầu cos

Trên mỗi đầu cos, chữ cái đầu tiên thường biểu thị hình dạng của nó.
Tùy nhà sản xuất, vị trí ký tự có thể khác nhau, nhưng ý nghĩa cơ bản thì giống nhau.

Ví dụ với hãng Nichifu:

  • “Y” → đầu cos chữ Y
  • “TC” → đầu cos dạng thanh (tròn)
  • “BT” → đầu cos dạng bản (blade)

Khi chọn đầu cos, bạn cần lần lượt xác định theo thứ tự:

  1. Hình dạng đầu cos (Y, R, TC, BT, v.v.)
  2. Tiết diện dây điện (mm²)
  3. Kích thước bu-lông cố định (M3, M4, M5...)

Ví dụ:
Nếu aptomat trong tủ sử dụng dây 14mm² và bu-lông cố định loại M10,
thì bạn chọn đầu cos R 14–10 là phù hợp.

Kết luận

Đầu cos (圧着端子) tuy nhỏ, nhưng là yếu tố quyết định chất lượng đấu nối trong tủ điện.
Chọn đúng loại không chỉ giúp thi công nhanh hơn, mà còn đảm bảo an toàn, độ tin cậy và tính thẩm mỹ cho toàn bộ hệ thống.

Khi hiểu được đặc điểm từng loại đầu cos, bạn sẽ dễ dàng chọn được linh kiện phù hợp,
vừa đúng tiêu chuẩn kỹ thuật, vừa thuận tiện trong thực tế.

Mong rằng những chia sẽ vừa rồi giúp ích cho các bạn trong công việc thiết kế.

Nếu có thắc mắc hay góp ý gì xin liên hệ với chúng mình qua fanpage https://www.facebook.com/VIJAAU
hoặc https://www.facebook.com/vjauhoidap/ để được hỗ trợ. Xin cảm ơn!

Tg – G Hoàng Tuấn.

Comments ()